Prognoza na zimę 2017/18 – pierwsze spojrzenie

Minęła dopiero połowa września, a widać już zainteresowanie ludzi prognozami sezonowymi na zimę. W zeszłych latach często jeszcze latem w prasie brukowej artykuły o tym, jak bardzo mroźna (lub jak bardzo łagodna) zimna nas czeka. To właściwie ciekawe zagadnienie, bowiem w prasie owej nigdy nie napisano: nadchodząca zima będzie w normie. Zawsze było to „nadchodzi zima stulecia”, albo „w tym roku zimy nie będzie”. Dodatkowo zwykle było dokładnie odwrotnie, niż w owej prasie brukowej pisano (co w zasadzie stawia je jako doskonałe prognozy, wystarczy przecież je odwrócić o 180°).

Zwykle mieliśmy też wysyp prognoz od ludzi obcujących na co dzień z naturą. A to Stanisław D. twierdzi, że zima będzie ostra, bo czyta to z zachowań pszczół. W innym miejscu Tadeusz T. mówi, że zima będzie łagodna, bo wrzos kwitnie w charakterystyczny sposób. Jeszcze gdzie indziej Bartłomiej F. nie może się zdecydować, bo jego pszczoły sugerują zimę mroźną, ale wrzos kwitnie nie tak i szyszki nie są takie, jak przed mroźną zimą być powinny. Ciężkie jest życie ludowego przepowiadacza pogody, oj ciężkie. Ale zdradza nam to jedną tajemnicę. Otóż te ludowe prognozy pogody generowane na podstawie „wnikliwej obserwacji natury” zawsze się sprawdzają! Dlaczego? A właśnie dlatego, że jest ich wiele i każda z nich jest inna. Naturalne jest więc, że każdego roku któraś z tych prognoz się sprawdzi. A niejeden z czytelników po raz kolejny pokiwa głową i zaduma się nad zwycięstwem natury nad technologią (bo meteorolodzy znowu nie przewidzieli mrozu na 6 tygodni wprzód!).

[xyz-ips snippet=”s2-ad”]

Patrząc jednak obiektywnie, tego typu ludowe (naturalne) prognozy pogody nie mają większego sensu. Owszem, zawsze się któraś sprawdzi, bowiem tyle prognoz, ilu prognozujących. Jednak natura nie posiada wbudowanego wehikułu czasu i nie wie, jaka pogoda będzie panować za trzy miesiące. Doskonale jednak reaguje na pogodę bieżącą. Stąd też obserwowane w naturze szybkie postępy jesieni nie oznaczają wcale rychłego nadejścia zimy, a jedynie że mamy obecnie raczej marną pogodę i natura na to reaguje. Podobnie sierpniowe szybkie (lub późne, w zależności od roku) odloty bocianów nic nam o zimie nie mówią, zależą bowiem na przykład od przebiegu lęgu (na przykład bociany mogą odlecieć później, niż zwykle, gdyż chłodna wiosna przesunęła nieco okres lęgowy w czasie). Patrząc zresztą na to czysto logicznie: co za różnica dla bociana, czy odleci z Polski 14 czy 30 sierpnia, skoro nawet najwcześniejsze oznaki zimy nie pojawią się wcześniej, niż na początku października?

Stąd też moje osobiste stanowisko na temat wszystkich prognoz sezonowych mających swoje źródło w zachowaniu pszczół, długości szyszek, otłuszczaniu się świstaków, kwitnieniu wrzosu, czy wreszcie czasu odlotów bocianów jest jednoznaczne: tego typu prognozy są nic niewarte. Co nam zatem pozostaje? Otóż jedynie prognozy oparte o modele sezonowe. No i tu też jest problem, bowiem sprawdzalność tych modeli również nie powala. Amerykański CFSv2 całkiem nieźle daje sobie radę w prognozowaniu jaki będzie nadchodzący miesiąc (pod warunkiem, że będzie to prognoza postawiona pierwszego dnia tego miesiąca). W ostatnich latach w kwestii „prognoz zimowych” lepiej sobie radził brytyjski Met Office. Niestety grudnia pozostało jeszcze dwa i pół miesiąca. To zdecydowanie za daleko, by postawić jakąś pewną prognozę (z drugiej strony w prognozach sezonowych średnio pewne są nawet prognozy na nadchodzący miesiąc, co więc szkodzi zajrzeć dalej), mimo to przedstawię tu pierwsze z nich.

[xyz-ips snippet=”s1s1z-ads”]

Zacznijmy może od tego, co nas czeka w kolejnych tygodniach. Tutaj posłużymy się miesięczną prognoza Europejskiego Centrum Prognoz Średnioterminowych (ECMWF), którą odnaleźć można na stronach węgierskiej służby meteorologicznej. Prognoza ta rozczaruje niestety fanów wysokich temperatur.

Powyższe mapy przedstawiają anomalie temperatury w Europie w kolejnych czterech tygodniach. Jak widać pierwsza z nich (obejmująca okres od 18 do 24 września) wskazuje, że w tych dniach temperatura będzie niższa od normy w całej Polsce. Kolejne tygodnie wyglądają lepiej, ale jedyne, na co moglibyśmy liczyć, to okolice normy. Krótko mówiąc – będzie albo za zimno, albo tak jak być powinno o tej porze roku. Ciepła nadal nie widać.

Nieco bardziej łaskawy dla fanów ciepłych klimatów okazuje się być amerykański model CFSv2. Ten co prawda również prognozuje kiepską drugą połowę września, ale wydaje się również obiecywać ciepły przełom I i II dekady października. Czyżby złota polska jesień?

Tutaj mamy już pierwszą wskazówkę dotyczącą zimy: generalnie nie przewiduje się obecnie znacznego, „zimowego”, ochłodzenia do połowy października (tak, jak miało to miejsce np. w 2011). I tego się póki co trzymajmy. W chwili obecnej CFS widzi cały październik jako znacznie cieplejszy od normy, a więc daje nadzieję na więcej ciepłej pogody (choć należy pamiętać, że 20 stopni w październiku to już temperatura naprawdę wysoka).

[xyz-ips snippet=”s2-ad”]

Wg. CFS ciepłe miałyby być także kolejne miesiące – od listopada do marca. Poniżej mapy rozkładu anomalii z tych miesięcy.

Jak widać słynni amerykańscy naukowcy prognozują w tym roku (póki co) zimę ciepłą. Mniej pewni swego mogą być sami Amerykanie, bowiem rozkład anomalii na powyższych mapach sugeruje, że przynajmniej w części USA zima ta mogłaby być mroźna, szczególnie na północy (o Kanadzie nie wspominając). Poniższa mapa prognozowanej na styczeń anomalii wysokości geopotencjalnej 700hPa tłumaczy dlaczego tak miałoby być:

Otóż jak widać wyż (prognozowana blokada?) u zachodnich wybrzeży USA i Kanady, w połączeniu z niższym, niż przeciętnie ciśnieniem nad (z grubsza) obszarem Kanady spowoduje, że w regionie tym będzie dominować raczej napływ zimnego powietrza. U nas z kolei prognozowane niższe, niż zwykle, ciśnienie nad północnym Atlantykiem, Morzem Norweskim, Morzem Północnym, Skandynawią zdaje się sugerować częste wędrówki układów niżowych nad tymi obszarami. To raczej nie wróży nam mroźnej zimy.

[xyz-ips snippet=”s1s1znc-ads”]

Tyle CFS. A co na to MetOffice? Otóż prognozy MetOffice są bardzo podobne do amerykańskich – przede wszystkim również sugerują zimę ciepłą w Europie i raczej nieciekawą w północnej części kontynentu amerykańskiego. Zacznijmy od USA:

Powyższe mapy przedstawiają kolejno szanse na to, że wysokość geopotencjalna 500 hPa będzie powyżej normy, w normie oraz poniżej normy. Odczytać z nich możemy, że w Kanadzie raczej będą to wartości poniżej normy (ostatnia mapa daje na to aż 60% szans na pograniczy Kanady i USA). Nie jest to może blokada, jaką prognozuje na styczeń CFS, ale raczej nie wróży to (przede wszystkim Kanadyjczykom) zimy ciepłej.

Te same mapy dla Europy niestety nie wskazują na nic konkretnego:

Atlantyk ma być nieco „aktywniejszy”, niż zwykle, jest to jednak tu bardzo słabo widoczne. Mimo to MetOffice prognozuje zimę ciepłą:

Co można wyczytać z powyższej mapy? Wynika z niej, że szanse na zimę ciepłą są wysokie: około 60%. Około 20% szans mamy na zimę w normie i tyle samo na zimę poniżej normy.

[xyz-ips snippet=”s2-ad”]

Na poniższej mapie mamy szanse na zimę wyjątkowo ciepłą / zimną. Szanse na zimę wyjątkowo ciepłą wynoszą ponad 40% na obszarze całej Polski (ok. 50% na krańcach północnych). Szanse na zimę wyjątkowo zimną są niskie i wynoszą od poniżej 5% na północnym zachodzie kraju do maksymalnie 10-20%w w głębi kraju.

Reasumując: zarówno Amerykanie, jak i Brytyjczycy prognozują, że nadchodząca zima będzie w Polsce ciepła. W roku ubiegłym wrześniowe prognozy MetOffice były znacznie bardziej niepewne i dawały zaledwie 40% szans na zimę ciepłą i 60%  szans, że będzie ona w normie, lub chłodna. W tym roku proporcje te są odwrócone. Należy pamiętać, że to pierwsza prognoza sezonowa na zimę 2017/18 i wiele w tej kwestii może się jeszcze zmienić. W najbliższej perspektywie mamy chłodny i deszczowy tydzień, oraz obiecany przez CFS ciepły październik. Oby do wiosny.

[xyz-ips snippet=”ads-btf”]