by Wrzesień powoli, acz nieubłaganie ma się już ku końcowi, przed nami październik, miesiąc który wielu nadal mimo wszystko kojarzy się z ciepłą i słoneczną pogodą. Rzeczywiście, rekordowo wysokie temperatury w tym miesiącu potrafiły sięgać nawet 29°C, czysto teoretycznie niewykluczone są temperatury jeszcze wyższe. Nie oznacza to jednak tego, że takie temperatury notujemy w październiku co roku, zwykle 21-23°C to najwięcej, na co stać u nas ten miesiąc.
Jak zatem wygląda bardzo ciepły dzień w pierwszej pentadzie października? Poniższa mapa przedstawia 95-ty percentyl temperatury maksymalnej wyliczonej dla dni 1 – 5 października w latach 1951-2016. Można powiedzieć, że temperatury przekraczające wartości pokazane na mapie uznać należy za bardzo wysokie, jak na tę porę roku.
Tylko 5% wartości temperatury maksymalnej w dniach 1 – 5 października, odnotowanych w latach 1951-2016 było wyższych, niż zaprezentowane na powyższej mapie. Jak widać, temperatur sięgających 24°C należałoby oczekiwać jedynie w okolicy Krakowa (i zapewne w okolicy Tarnowa). Ale także nie co roku, w rzeczywistości temperatury takie zdarzają się raz na kilka lat. W Krakowie maksymalne temperatury wyższe, lub równe 24°C po 2000 roku wystąpiły w 2000, 2001, 2006, 2009, 2011, 2014 i 2015. Przy czym w 2000 gorąco zrobiło się dopiero w II dekadzie października.
Dla równowagi – percentyl 5, czyli dni bardzo chłodne:
Z kolei tylko 5% wartości temperatury maksymalnej w dniach 1 – 5 października, odnotowanych w latach 1951-2016 było niższych, niż zaprezentowane na powyższej mapie. Oznacza to jednocześnie, że w tym okresie w rejonie Krakowa równie prawdopodobna (i równie „normalna”) jest temperatura maksymalna rzędu +24°C, jak i temperatura maksymalna rzędu +9°C.
[xyz-ips snippet=”s2-ad”]
Mediana temperatury maksymalnej na południu Polski w tych dniach to zaledwie około 16-17°C i wartość ta zaczyna spadać gwałtownie z początkiem II dekady października: na początku II dekady października przeciętna temperatura maksymalna to zaledwie około 13°C, a 7 listopada we Wrocławiu spada już poniżej 10°C. Warto tu zwrócić uwagę na fakt, że na znacznym obszarze naszego kraju mediana temperatury maksymalnej w żadnym dniu roku nie spada poniżej 0°C. We Wrocławiu w latach 1951-2016 przeciętnie najzimniej było pod koniec I dekady stycznia i w III dekadzie stycznia: +2.1°C, w Krakowie najniższa mediana równa +0.9°C przypada na 21-25 stycznia, w tych samych dniach w Warszawie jest to +0.4°C. Ujemne najniższe mediany temperatury maksymalnej w Polsce pojawiają się tylko we wschodniej części kraju: Suwałki -1.1°C, Białystok -0.9°C, Terespol -0.5°C, Siedlce -0.2°C, Mikołajki -0.3°C, Lublin -0.1°C. Oznacza to, że wbrew opinii wielu osób, na znacznym obszarze Polski lekko dodatnia temperatura maksymalna w styczniu jest czymś jak najbardziej normalnym.
Według modelu GFS z 06UTC początek października przywita nas pogodą bardzo chłodną, właśnie na poziomie 5 percentyla. Na południu ponownie miałoby się zrobić deszczowo, w wyższych partiach gór śnieżnie. Jest to jednak termin jeszcze zbyt odległy, żeby przesądzać, czy te dość kiepskie prognozy mają szanse się sprawdzić, jednak w wiązce prognozy widać niestety ochłodzenie.
10 października 1995 r w Suwałkach było 23 st. Nie wiem czy to jest najwyższa temp październikowa w tym mieście ale w latach kolejnych chyba już tak ciepło nie było…. Mamy 16 październikow w XXI w i ani razu tyle nie było tak ciepło.
Coś mi sie poplątało w ostatnim zdaniu. Miało być : ani razu nie było tak ciepło.
Zobaczymy na co ten rozległy wyż skandynawsko-rosyjski pozwoli niżom znad N Atlantyku w I dekadzie października (?). Na razie pewną mamy „wyżową” i coraz chłodniejszą pogodę do ok. 02.10. Może nie będzie aż tak b.chłodno jak na początku października 2010 r., ale jakieś skojarzenia z tamtym rokiem się pojawiają…
Gdyby założyć że ta dość chłodna prognoza na I dekadę października się sprawdzi wzrośnie ryzyko chłodnego kolejnego października 3 z rzędu dlatego z zaciekawieniem będę się przyglądał co będzie się działo. Wracając jeszcze do września który jeszcze trwa najprawdopodobniej zakończy się on w okolicach normy może gdzieniegdzie minimalnie na – a gdzieniegdzie na + a zawdzięcza to wysokim i stosunkowo bardzo wysokim temperaturom minimalnym. Większość ludzi funkcjonuje jednak w dzień a temperatury maksymalne były raczej niskie – czasem różnica między temperaturą maksymalną a minimalną wyniosła zaledwie 1-3 stopnie. We wrześniu więc znowu miniemy się między twardymi faktami a subiektywnym odczuciem… Czytaj więcej »
Przejrzałem sobie aktualizację gfs z 12UTC i prognoza na pierwsze 10 października nie jest już dość chłodna ale bardzo zimna poza wyjątkiem zachodnimi krańcami kraju, ale do tego czasu jeszcze się może zmienić
Faktycznie. Sprawdzałem prognozy i widzę, niestety będzie się stopniowo ochładzać na początku października.
A nie jest to przypadkiem normalne?
Jest jak najbardziej normalne. Tyle że właśnie Babie Lato. To okres kojarzony ze wzrostem temperatur na przełomie września i października i wyżową pogodą. Teraz wyżowa pogoda przyniesie ochłodzenie stopniowe bo wyż z innego obszaru
Chciałbym się zapytać państwa czy są już ostateczne dane o sumie opadów dla września? Czy gdzieś suma opadów przekroczyła 300 mm i zostało osiągnięte 400-500% miesięcznej sumy opadów oraz jak wygląda wrzesień 2017 r w porównaniu do maja 2010 roku pod względem opadów?
Wrzesień jeszcze trwa ,ale padać w regionie Katowickim już do końca miesiąca nie powinno. Z OGIMETU podsumowałem . W Katowicach spadło do 25.09.2017 aż 180mm wody przy średniej za wrzesień 64mm. Największe opady we wrześniu w Katowicach od ponad 30 lat. We wrześniu spadło w Katowicach więcej deszczu niż w poprzednich 4 miesiącach (maj- -sierpień ), które w Katowicach były suche, mówiąc delikatnie.
Bielsko-Biała na ten moment 320mm, ale nie znam normy dla tego miasta. Olsztyn 231mm, co stanowi 412% normy, Łódź 186mm – 390% normy (poprzedni rekord pobity o 60mm). W Warszawie, Kielcach czy Krakowie brakuje po 10mm do rekordów od 1980 (być może są to też rekordy absolutne).
Czytam o tych zimnych październikach i nie chce mi się sprawdzać czy pisały to te same osoby, które obiecywały nam zimny wrzesień. Tymczasem noce były za ciepłe, czy też zdarzyło się inne nieszczęście i wrzesień idzie w kierunku miesiąca normalnego (trzy ostatnie dni były powyżej średniej historycznej – chyba każdej).
Pisałem o chłodnym wrześniu ale nie obiecywałem, obstawiałem chłodny wrzesień- długoterminowe prognozy na to wskazywały początkowo, nie sądziłem też że temperatury minimalne będą tak wysokie, natomiast jeśli chodzi o październik to raczej bardzo małe są już wątpliwości że przynajmniej pierwsze dni będą chłodne, przymrozki w znacznej części są niemal pewne, zaś za dnia ma być w okolicach 10 stopni ( +, -, 2-3 stopnie), nie przesądza to o całym miesiącu, ale ryzko wzrośnie. Przynajmniej do połowy miesiąca ocena października będzie tylko spekulacją.
Biorąc pod uwagę „skill” współczesnych modeli (5 dni dla GFS i 6 dni dla ECMWF), na twierdzenie, ze coś w październiku pozostawia „bardzo małe wątpliwości” jest jeszcze stanowczo za wcześnie. Chyba, że mówimy o pierwszych dwóch dniach tego miesiąca, a i wtedy byłoby ono przesadą.
No tak teraz po aktualizacji gfs widzę że model nie widzi już dużego zimna na początku miesiąca. Aktualnie wiązki są cieplejsze niż poprzednie, niestety potwierdza się że na prognozach 5 dni+ nie ma co się opierać
A dzis sporo niskich chmur, których GFS zazwyczaj nie widzi i szanse na 20 stopni w wielu miejscach maleją z każdą chwilą, ale oczywiście wieczorami i nocami sie wypogadza – tak bylo minionej nocy – ot taka złośliwość pogodowa.
Niby pażdziernik jest tym miesiącem który się nie ociepla ale częstotliwość ich spada jeśli chodzi o nieprzekroczenie 20 st. W Lublinie ostatnim pażdziernikiem w którym temp nie przekroczyła 20 st był 2010r. Wcześniej zdarzyło to się od 1973r: w 2008, 2005, 2002,1998,1994,1992,1988,1987,1980,1974
Nowe prognozy coraz cieplejsze, chyba nie będzie tak źle z tym ochłodzeniem.
Dni 01-02.10 (podobnie jak i ostatnie września) będą tylko trochę chłodniejsze od normy, a przy tym nadal suche. Natomiast co do dni od 03.10 naprzód stawiamy znaki ’???’:-)
Wygląda na to, że dzięki ex-huragonom Maria i Lee, które dotrą jako niże nad Morze Północne, będzie w Polsce trochę cieplej niż wcześniej zakładały to prognozy.
@mottus
Powinienem napisać: „A nie mówiłem?”.
Ale to była bardziej „intuicja fizyczna” niż wynik modelowania.
Swoją drogą ciekawe jak huragany u wschodniego wybrzeża USA wpływają na siłę i temperaturę Golfsztromu?
@Zaciekawiony
Ogon nie macha psem. Golfsztrom ma miąższość ponad kilometra, a huragan jest w stanie zamieszać może najwyższymi stu metrami. Co też nie znaczy, że bardzo mocno je wyziębi: strumień ciepła przez powierzchnię jest proporcjonalny do różnicy temperatur, a przecież nie ma tam teraz zimy. Jakieś znaczenie to oczywiście ma, ale nie przesadzałbym.
PS. Na powierzchni widać, że ten huragan (Maria) zostawia zimny ślad około 2,5 C zimniejszy od okolic, jednak nie jestem przekonany czy na 100 m głębokości ten ślad nie będzie ciepły (skutek wymieszania wody). Mało kto sobie zdaje sprawę, ze zimny ślad za huraganem to w dużym stopniu skutkiem „wmieszania” ciepła w głąb ocean, a nie tylko eksportu do atmosfery. Trzeba by zobaczyć jaki tam jest pionowy gradient temperatury w morzu.
Może faktycznie nie będzie aż tak bardzo i długo (w tym rozdaniu) chłodno, ale z drugiej strony nie ma też pewności co do odbudowy trwalszej cyrkulacji strefowej z WSW. Jeszcze do końca nie wiadomo jak głęboko i jakim torem będą wkraczały niże nad Europę (?). A tak w ogóle, to ok. 03.10 pogoda może się popsuć, ale czy temperatura aż tak podskoczy w górę? Większość wiązek i odsłon za typowymi dla tej pory roku wartościami „przez 10°C”. Jednak na razie dla mnie najważniejsze, że także na Mazowszu mamy więcej pogodnego nieba i nie pada – i przynajmniej jeszcze weekend na… Czytaj więcej »
Zamieszczam dzisiejsze, wyżowe, trajektorie wsteczne ze względu na ich wartość artystyczną: I nie próbuję nawet określać nazwy „masy powietrza” bo to nie ma sensu. PS. IMGW rysuje nad Polską PPk (jednak słyszeli o takowej!), a na zachód od nas PPm, chociaż nie ma między nimi frontu (czyli jednak podświadomie akceptują, ze jest to continnum!). A najśmieszniejsze, że wg. oryginalnej klasyfikacji Bergerona, z którego to co się u nas używa jest siódmą wodą po kisielu, mamy w Polsce ewidentne PZ. Dlaczego? Bo jesteśmy o ponad 1000 km na południe od frontu polarnego. Zresztą widać nawet z tych „moich” trajektorii, że nie… Czytaj więcej »
Ale jest też pozytywny aspekt tych ocen, tzn. że – jakkolwiek mało sensowne byłoby to nazewnictwo – przynajmniej czasami synoptycy potrafią kierować się bardziej właściwościami fizycznymi, niż trajektoriami:-) – uwzględniając m.in. to co dzieje się w skali bardziej lokalnej + transformację właściwości nad danym obszarem. Nie zmienia to faktu, że (niestety) nazwy nawiązują raczej do geografii, niż fizyki…
@Lucas
Nie widzę żadnych pozytywów w klasyfikacji, w której wszystko jest subiektywne bo kryteria podziału (właściwości termodynamiczne, kierunek napływu i położenie wobec frontów) są najczęściej sprzeczne ze sobą.
Naprawdę już praktycznie nikt z synoptyków na świecie tego nie używa bo dawno zauważono, ze nie ma to żadnego sensu. jest to jeden z wielu archaizmów z uporem stosowanych w naszej meteorologii. Zaraz zresztą napisze o kolejnym.
I jeszcze pytanie konkretne: jeśli uważasz, ze ta klasyfikacja ma jakikolwiek sens to powiedz mi jaką masę powietrza mamy dziś w Polsce i dlaczego tak uważasz.
Wiem, że jest kontrowersyjna – problem w tym, że wielu synoptyków-meteorologów cały czas do nie nawiązuje. Jak dla mnie można byłoby napisać po prostu, że napływa (dość/bardzo) sucha masa ze wschodu.