Czy zimy w Polsce miały zniknąć?

Co jakiś czas pojawia się argument jakoby „głupi naukowcy” (częściej „naukoffcy”) prognozowali iż w chwili obecnej ocieplenie klimatu miało być już na tyle zaawansowane, że zimy miały zniknąć – a tu proszę, są dalej. Czy na pewno tak było?

Zima w Polsce, wyrażona jako średnia z miesięcy grudzień-luty, przyjmuje średnio w wieloleciu wartości ujemne niemal na obszarze całego kraju. Nawet w Słubicach jest to -0.2°C, a dodatnie wartości pojawiają się jedynie na Pomorzu Zachodnim – w Świnoujściu dla lat 1961-1990 było to +0.2°C. Im dalej na wschód tym rzecz jasna jest chłodniej – w Suwałkach średnia temperatura zimy spada poniżej -4°C.

Rzecz jasna zima w Polsce z roku na rok znacznie się różni, poruszając się w pewnym zakresie wartości – dla Wrocławia jest to np. od -7.1°C w 1963 do +3.8°C w 2007 (+3.3 w 1990), w Suwałkach średnie temperatury najmroźniejszych zim potrafią spadać poniżej -10°C (1940) zaś najcieplejszych do +1.0°C (1990).

Jak należy rozumieć termin „zimy znikną”?. Dość trudno określić czy w danym roku zima była, czy jej nie było. Nawet w najcieplejszej zimie zdarzają się epizody śnieżne i mroźne (np. w styczniu 2007 we Wrocławiu spadło  25 cm śniegu i temperatura spadła do -19.0°C – był to jednak najcieplejszy styczeń w historii obserwacji). Śnieg często pada w kwietniu, gdy średnia miesięczna temperatura wynosi około 8°C, zdarza się nawet w maju – średnia miesięczna temperatura około 13°C. Jeśli za wyznacznik przyjmiemy średnie temperatury sezonu zimowego > 0°C, również możemy wpaść w pewną pułapkę, gdyż po dwóch ciepłych miesiącach może nadejść miesiąc mroźny i śnieżny, a mimo to średnia całości może być dodatnia.

Wydaje się jednak, że ogół społeczeństwa, który podnosi wspomniany we wstępie zarzut uznaje każdy zimowy epizod jako fakt wystąpienia zimy – w tym sensie zima pojawiała się na terenie Polski w każdym roku od początku obserwacji. Oznacza to również, że biorąc pod uwagę fakt iż znaczące epizody zimowe pojawiają się jeszcze w kwietniu, średnia temperatura najzimniejszego miesiąca musiałaby wzrosnąć do 10°C, aby niemal całkowicie je wyeliminować – a nawet wtedy powinny co jakiś czas pojawiać się opady śniegu, podobnie jak ma to obecnie miejsce w maju.

Co to oznacza? Mianowice to, że średnia temperatura stycznia musiałaby wzrosnąć o grubo ponad 10 stopni, aby epizody zimowe zostały całkowicie wyeliminowane. Żaden scenariusz zmian klimatu nie przewidywał ani nie przewiduje takiego ocieplenia do 2100 roku, a tym bardziej do 2013.

Nawet jeśli uznamy, że „brak zim” oznacza brak sezonu zimowego z średnią temperaturą ujemną, to przy zachowaniu jego zmienności z zeszłych dziesięcioleci wymagałoby to ocieplenia o co najmniej od 7 do 10°C, co przewidują chyba tylko najbardziej skrajne scenariusze i to na rok 2100, nie 2013. Jeszcze gorzej jest w przypadku pojedynczych miesięcy o średniej temperaturze ujemnej – na terenie Polski najmroźniejsze z nich potrafiły mieć średnie temperatury grubo poniżej -10°C, a nawet poniżej -15°C. O ile musiałoby się ocieplić, aby one znikły?

W rzeczywistości żaden scenariusz nie przewiduje aż takiego ocieplenia, a znaczna część z nich prognozuje pojawianie się zim mroźnych w stosunku do lat 1961-1990 nawet w końcówce XXI wieku. Tak zmiany temperatury prognozowało IPCC w 1990 roku:

Od 1990 do chwili obecnej średnia temperatura globalna miała się podnieść o jakieś 0.5 – 0.6°C, jakim więc cudem miało to spowodować brak zim w Polsce? Nie bardzo wiadomo.

A oto wyniki z modelu GFDL-ESM2M, styczeń 2039:

Jak widać blisko połowy XXI w. pojawia się styczeń o 2-3 stopnie poniżej średniej z lat 1961-1990.

Podobnie nie wykluczony jest w tym czasie chłodny lipiec:

Czy bardzo zimny maj:

Oznaką postępującego ocieplenia klimatu nie jest fakt całkowitego zaniku miesięcy zimnych, a jedynie stopniowe zmniejszenie częstości ich występowania i wzrost częstości występowania miesięcy ciepłych. A że tak się dzieje obecnie, pokazałem na przykład tutaj.

Jako ciekawostka: tegoroczny marzec wg GFDL ESM2M:

Wspominałem również o zimach pod koniec bieżącego wieku – np. chłodny luty w Europie jest widziany przez GFDL w 2094 roku:

W lipcu 2082 pojawia się niemal „rok bez lata” w Rosji:

Czy jest się zatem czym martwić i czy coś się zmienia, skoro chłodne miesiące będą mogły się pojawiać nawet za 80 lat mimo postępującego ocieplenia? Owszem, proszę zwrócić uwagę, że plamy chłodu są raczej niewielkie, generalnie w skali globalnej jest bardzo ciepło. Pokazałem przypadki chłodne, teraz czas na choć jeden ciepły:

Umówmy się – pojawienie się sierpnia z temperaturą o 12° przekraczającą normę z lat 1961-1990 nie było by dla nas ani przyjemne, ani zdrowe. Oznaczałoby to średnią temperaturę miesięczną zbliżającą się do 30°C, a więc cały miesiąc z temperaturami przekraczającymi 36°C. W rzeczywistości znaczna część sezonów letnich w II połowie XXI w. zaczyna tu przypominać lipiec 2006 roku.

A więc odpowiadając na pytanie ze wstępu – nie, zimy nie miały zniknąć. W rzeczywistości poszczególne modele widzą mroźne zimy nawet w II połowie XXI wieku. Dotyczy to ogólnie wszystkich miesięcy, nie tylko sezonów zimowych. Zmniejsza się jedynie częstość ich występowania. Dla marca pokazałem to już parę miesięcy temu, przypomnijmy wykres:

Jak widać zimnych marców jest dość sporo aż do 2080, któryś z modeli wyrzucił marzec podobny do tegorocznego nawet w połowie lat 80-tych XXI w.

Nie bardzo więc wiadomo skąd się wziął mit o „zaniku zim” prognozowanym już na chwilę obecną, bowiem żaden model nigdy tego nie prognozował. Być może chodzi o takie artykuły, jak ten:

http://www.sfora.pl/To-ostatnia-taka-zima-w-Polsce-Mroz-i-snieg-do-historii-a51274

Co jest pewnie streszczeniem tego:

http://www.eea.europa.eu/pl/pressroom/newsreleases/zmiany-klimatu-widoczne-w-europie

Co tam czytamy? Na przykład, że Europa w późniejszych dekadach XXI wieku będzie o 2.5 do 4°C niż w latach 1961-1990 – a  to w żaden sposób nie może wyeliminować przypadków mroźnych zim.

Poziom bzdetu umieszczony na sfora.pl jest wysoki, szczególnie zaś fragmenty typu:

„W naszym rejonie Europy śnieg zastąpią nieprzyjemne, zimne, ale nie zamarzające deszcze.”

Również tytuł takiego artykułu woła o pomstę do nieba – sugerowanie jakoby zima 2013 miałaby być ostatnią mroźną w Europie jest niczym nie uprawnione i jest zapewne wynikiem radosnej twórczości dziennikarskiej. Niestety szary czytelnik zapamięta z tego jedno:

„Zima 2013 będzie ostatnią zimną, tak mówili klimatolodzy”.

Co jest oczywistą bzdurą. Problemem nie jest tu więc „głupota naukoffców”, a raczej niekompetencja dziennikarzy, a pośrednio również niefrasobliwość czytelników, którzy wydaja sądy w oparciu o „newsy” z portali o wątpliwej reputacji, zamiast sięgnąć do źródeł.