Artykuł zrozumiany (znowu) na opak

Wielokrotnie w ciągu roku zdarza się tak, że grono naukowców opublikuje jakiś artykuł, a jego wnioski pojawią się w mediach, często skrócone, lub co gorsza przeinaczone. Równie często czytający medialne doniesienia wyciągną wnioski odpowiadające własnemu światopoglądowi, nawet jeśli wnioski takowe nie wynikają ani z artykułu źródłowego, ani z doniesień medialnych. Taki proces obserwujemy (póki co na dosyć niewielką skalę) w chwili obecnej.

„Winnym” zamieszania jest m.in. H. Svensmark, którego ostatni artykuł w Nature Communications [1] spekuluje na temat roli promieniowania kosmicznego (GCR) oraz/lub zwiększonej aktywności supernowych w bliskim sąsiedztwie Układu Słonecznego (a co za tym idzie zwiększonej jonizacji niższych warstw atmosfery) na tworzenie się jąder kondensacji (CCN). To wg autorów ma prowadzić do zmian zachmurzenia i w istotny sposób wpływać na klimat globalny. Abstrahując już od wniosków autorów artykułu na temat roli GCR na wzrost CCN (wyniki eksperymentu CLOUD nie wskazywały na to, by grały one istotną rolę), do mediów przedostała się głównie informacja na temat tego, że „Supernowe zmieniają klimat”. Od tego była już prosta droga do „Supernowe odpowiedzialne za Globalne Ocieplenie”.

Tymczasem teza taka w ogóle w artykule się nie pojawia. Owszem, Svensmark et al. sugerują, jakoby w dawniejszych czasach (miliony lat temu) takie sytuacje się zdarzały:

On astronomical timescales, as the solar system moves through spiral-arms and inter-arm regions of the Galaxy, changes in the cosmic ray flux can be much larger. Inter-arm regions can have half the present day cosmic ray flux, whereas spiral arm regions should have at least 1.5 times the present day flux. This should correspond to a ~10% change in aerosol growth rate, between arm and inter-arm regions. Finally, if a near-Earth supernova occurs, as may have happened between 2 and 3 million years ago, the ionization can increase 100 to 1000 fold depending on its distance to Earth and time since event.

Mówimy jednak o „astronomicznych skalach czasu”, dodatkowo w ostatnich 100 latach żadna supernowa w bezpośrednim sąsiedztwie Układu Słonecznego nie wybuchła (Betelgezo, wciąż czekamy!). W istocie od 1604 roku nie obserwowano wybuchu supernowej w Drodze Mlecznej (co nie jest jednoznaczne z tym, że takowego nie było).

[xyz-ips snippet=”s2-ad”]

Oczywiście supernowe nie są jedynym źródłem zmian GCR. Mniejsza aktywność słoneczna w ostatnim cyklu również prowadzi do wzrostu natężenia GCR (i istotnie taki wzrost obserwujemy). Problem polega na tym, że jeżeli GCR ma wpływać na wzrost CCN, a to z kolei zwiększa zachmurzenie, powinno to prowadzić w konsekwencji do ochłodzenia, nie ocieplenia klimatu, jak zwrócił ostatnio uwagę Zeke Hausfather:

One fundamental problem with the hypothesis that cosmic rays influence modern warming via clouds is that its moving in wrong direction. Since 1960, amount of GCRs reaching the Earth has increased. If GCRs were a major influence on climate, would result in cooling, not warming. pic.twitter.com/Hv7DcZ4Jst

— Zeke Hausfather (@hausfath) December 19, 2017

Reasumując: w ostatnich 300 latach nie wystąpił żaden bliski (w astronomicznych skalach odległości) wybuch supernowej, który mógłby wpłynąć na zmiany natężenia GCR. Jego zmiany obserwowane w ciągu ostatnich 60 lat sugerują, że powinno ono wpływać raczej na ochłodzenie klimatu, aniżeli jego ocieplenie. Wieloletni trend jest jednak tak niewielki (chociażby na tle zmian w 11-letnim cyklu), że jakikolwiek wpływ GCR na obserwowane zmiany klimatu jest cokolwiek dyskusyjny.

[1] H. Svensmark, M. B. Enghoff, N. J. Shaviv, J. Svensmark. Increased ionization supports growth of aerosols into cloud condensation nuclei. Nature Communications, 2017; 8 (1) DOI: 10.1038/s41467-017-02082-2

[xyz-ips snippet=”s1s1z-ads”]